LANDSKAP keselamatan dalam talian tertumpu kepada aspek melindungi pengguna dalam berhadapan dengan pelbagai ancaman yang memberi kesan kepada masyarakat. Usaha memperkukuh perlindungan dalam talian, khususnya terhadap kanak-kanak, penipuan siber, serta penyebaran kandungan memudaratkan, adalah antara keutamaan kerajaan melalui Suruhanjaya Komunikasi dan Multimedia Malaysia (MCMC).
Keselamatan kanak-kanak dalam talian merupakan aspek kritikal yang diberi tumpuan, terutama dalam menangani isu eksploitasi seksual dan pengantunan kanak-kanak. Statistik Jabatan Kebajikan Masyarakat (JKM) menunjukkan, sebanyak 2,240 kes penderaan seksual kanak-kanak telah direkodkan di seluruh negara bagi tempoh antara Januari hingga Ogos 2024.
Lebih menggerunkan, seramai 13 individu telah ditahan serta lebih 40,000 Bahan Penderaan Seksual Kanak-Kanak (CSAM) dalam satu operasi bersepadu MCMC dan Polis Diraja Malaysia (PDRM) iaitu Ops Pedo pada akhir Disember 2024 lalu.
Menurut Timbalan Pengarah Urusan Suruhanjaya Komunikasi dan Multimedia Malaysia (MCMC), Datuk Zurkarnain Mohd Yasin, dalam usaha menangani isu ini, penyedia platform digital perlu bertanggungjawab dalam memastikan kandungan yang dipaparkan selamat bagi pengguna khususnya generasi muda. Namun, cabaran utama adalah untuk mengenal pasti dan membendung akaun yang beroperasi secara tersembunyi, termasuk menggunakan teknologi bot untuk menyebarkan kandungan berbahaya.
Selain itu, isu penipuan siber juga semakin membimbangkan dengan kerugian akibat pelbagai skema penipuan terus meningkat. Berdasarkan statistik PDRM, sebanyak 35,368 kes jenayah siber direkodkan pada tahun 2024, melibatkan kerugian melebihi RM1.5 bilion. Penipuan dalam talian kini tidak lagi terhad kepada penipuan cinta melibatkan pemindahan wang kepada individu yang berpura-pura memerlukan bantuan.
Sebaliknya, ia berkembang kepada bentuk hibrid yang lebih canggih, termasuk penipuan pelaburan menggunakan mata wang kripto. Modus operandi scammer kini lebih sukar dikesan kerana mereka mencipta bukti transaksi palsu untuk meyakinkan mangsa, terutama menerusi platform media sosial dan aplikasi pemesejan seperti Telegram dan WhatsApp.
“Sikap segelintir rakyat Malaysia yang terlalu mudah percaya dan mahu mendapatkan keuntungan segera menyebabkan mereka lebih terdedah kepada taktik licik scammer. Kepercayaan secara membuta tuli terhadap janji pulangan tinggi dalam masa singkat sering menjadi punca utama ramai menjadi mangsa,” kata Zurkarnain ketika ditemui di sini baru-baru ini.
Selain penipuan siber, MCMC turut memberi tumpuan kepada kandungan dalam talian yang menyentuh elemen 3R iaitu Kaum, Agama dan institusi diraja serta penyebaran berita palsu.
Setakat minggu pertama Januari 2025, MCMC telah menerima 4,699 permohonan untuk menurunkan kandungan memudaratkan, dengan 72 peratus daripadanya berkaitan dengan aktiviti perjudian dalam talian. Walaupun platform media sosial memiliki sistem kecerdasan buatan (AI) untuk menapis kandungan, terdapat kelemahan dalam mengenal pasti maklumat yang melanggar undang-undang Malaysia. Oleh itu, tindakan pengawasan lebih ketat perlu dilaksanakan.
Zurkarnain turut memaklumkan, terdapat akaun-akaun yang dibuka menggunakan alamat e-mel palsu dan tidak memerlukan pengesahan identiti kukuh. Keadaan ini menyebabkan kesukaran untuk mengenal pasti pemilik sebenar akaun media sosial berkenaan. Begitu juga dengan sikap kebanyakan rakyat di negara ini yang masih tidak mengambil serius akan amaran mengenai ancaman dalam talian sehingga mereka terjerat ke dalam kancah penipuan.
Bagi meningkatkan tahap pematuhan penyedia perkhidmatan dalam talian, MCMC mengambil pendekatan kawal selia ke atas penyedia perkhidmatan pesanan Internet dan penyedia perkhidmatan media sosial menerusi keperluan pelesenan di bawah Akta Komunikasi dan Multimedia 1998 (Akta 588).
Tindakan ini bertujuan mewujudkan persekitaran dalam talian yang lebih selamat untuk semua rakyat Malaysia, terutamanya bagi kanak-kanak dan golongan rentan yang berisiko tinggi terhadap ancaman dalam talian. Ia selaras dengan amalan terbaik dan penanda aras global seperti yang diamalkan di Singapura, Indonesia, India, Australia, United Kingdom (UK), Ireland, Jerman, dan Kesatuan Eropah (EU).
Setakat ini, hanya tiga penyedia perkhidmatan utama yang telah berdaftar iaitu WeChat, TikTok dan Telegram berkuat kuasa 1 Januari 2025. Bagi menyokong kerangka kawal selia ini, MCMC membangunkan Kod Tatalaku (Amalan Terbaik) bagi Penyedia Perkhidmatan Pesanan Internet dan Media Sosial sebagai panduan termasuk pemantauan kandungan yang lebih ketat, piawaian tadbir urus yang jelas serta pematuhan terhadap undang-undang Malaysia.
Dalam mengukuhkan kawal selia ini, kerajaan juga mewujudkan Akta Keselamatan Dalam Talian 2024 yang memberi penegasan kepada penyedia platform media sosial bahawa untuk beroperasi di Malaysia, mereka mempunyai kewajipan menjaga keselamatan terutamanya membabitkan kanak-kanak, di samping tidak membenarkan scammer dan kegiatan judi dalam talian beroperasi di platform mereka.
Perlu diketahui, keperluan pelesenan ini dan Akta Keselamatan Dalam Talian 2024 bukannya untuk menyekat kebebasan bersuara, tetapi untuk mengawal selia ruang siber dengan lebih baik dan membanteras jenayah siber demi memastikan rakyat dapat berinteraksi dalam persekitaran digital yang lebih selamat dan teratur.
Bagi menangani ancaman keselamatan dalam talian secara lebih menyeluruh, kerajaan menerusi MCMC telah melancarkan Jelajah Kempen Keselamatan Dalam Talian pada 21 Januari lalu di Universiti Malaysia Kelantan (UMK). Kempen berkenaan akan diteruskan sepanjang tahun ini bagi menyemai kesedaran dalam kalangan masyarakat tentang pentingnya meningkatkan budaya keselamatan dalam talian di negara ini.
“Kempen ini akan merangkumi pelbagai segmen masyarakat dengan pendekatan berbeza mengikut tahap kesedaran masing-masing. Selepas Aidilfitri, kita akan memberi fokus lebih kepada kanak-kanak dengan membangunkan modul pendidikan khusus,” kata Zurkarnain.
Hakikatnya, tanggungjawab untuk memastikan keselamatan siber tidak terletak di bahu kerajaan semata-mata. Masyarakat juga perlu lebih berwaspada dan mengamalkan sikap skeptikal terhadap sebarang tawaran atau maklumat dalam talian yang kelihatan mencurigakan. Kesedaran dan tindakan proaktif setiap individu adalah kunci utama dalam memastikan ruang dalam talian kekal selamat dan terjamin. – UTUSAN
