Negara kaya dengan sumber asli dan kini dalam misi menuju tenaga rendah karbon. Kerajaan menyasarkan penggunaan sebanyak 20 peratus tenaga boleh diperbaharui menjelang 2025 dengan matlamat untuk mengurangkan pelepasan karbon dan menggalakkan pembangunan lestari.
Sumber tenaga Malaysia kini didominasi bahan api fosil dengan arang batu dan gas asli menyumbang lebih 80 peratus daripada penjanaan elektrik tempatan.
Potensi tenaga boleh diperbaharui di Malaysia, luas dengan sumber suria, angin dan hidro.
Potensi solar sahaja dianggarkan 1.5 kali lebih besar daripada kapasiti terpasang semua loji kuasa di negara ini.
Kerajaan melaksanakan pelbagai promosi membangunkan tenaga boleh diperbaharui, termasuklah pelaksanaan sistem feed-in-tariff dan insentif percukaian, yang memberikan insentif kepada pemasangan panel solar dan sistem tenaga boleh baharu yang lain.
Malah Program Solar Berskala Besar turut dilancarkan bagi meningkatkan kapasiti penjanaan tenaga solar kepada 4GW menjelang 2030.
Ini termasuklah pelancaran Skim Pembiayaan Teknologi Hijau bagi membiaya syarikat-syarikat untuk melabur dalam tenaga boleh diperbaharui serta teknologi hijau yang lain.
HALANGAN & KETERBATASAN
Perjalanan menuju tenaga rendah karbon, penuh onak dan duri.
Salah satu halangan terbesar adalah keterbatasan infrastruktur grid untuk tenaga boleh diperbaharui.
Infrastruktur grid sedia ada tidak direka bentuk untuk menampung projek-projek tenaga boleh diperbaharui berskala besar, yang memerlukan sistem grid yang lebih fleksibel dan saling berkait untuk memastikan bekalan tenaga yang stabil dan boleh dipercayai.
Hasilnya, banyak projek tenaga boleh diperbaharui mengalami kesukaran mengakses grid kebangsaan atau menghadapi keterbatasan disebabkan oleh had grid.
Hal ini berupaya menjejaskan daya maju ekonomi projek tenaga boleh diperbaharui, serta mengehadkan potensi sektor tenaga boleh diperbaharui untuk menyumbang kepada inisiatif tenaga rendah karbon.
Halangan ialah pandangan masyarakat tentang tenaga nuklear sebagai salah satu sumber tenaga boleh diperbaharui.
Walaupun tenaga nuklear dianggap bersih dan sumber tenaga yang cekap, tenaga nuklear merupakan satu isu yang seringkali menimbulkan perbalahan di Malaysia.
Ramai yang menyokong tenaga nuklear dengan kisah indah tentang keselamatan dan manfaat jangka panjang, namun ramai juga masih skeptikal dengan isu keselamatan dan potensi kesan jangka panjang.
Kerajaan meneroka penggunaan tenaga nuklear sebagai sumber tenaga alternatif sejak 2010 lagi, melalui perancangan untuk membina dua loji kuasa nuklear menjelang 2021.
Namun, perancangan ini menemui jalan buntu di sebalik kerisauan tentang keselamatan dan tentangan awam.
Pada 2019, kerajaan mengumumkan untuk kembali melihat pelan pelaksanaan loji kuasa nuklear melalui fokus kepada reaktor kecil modular.
Reaktor kecil modular ini adalah lebih kecil dan fleksibel daripada loji janakuasa nuklear tradisional.
Teknologi ini boleh digunakan untuk aplikasi luar grid, seperti di kawasan terpencil yang kurang akses kepada bekalan elektrik.
Teknologi ini digunakan di negara-negara seperti China dan Korea Selatan. Namun, teknologi ini masih baru dan masih diragui daripada segi keselamatan.
Cabaran lain ialah dalam menangani isu pengurangan pelepasan gas rumah hijau di Malaysia.
Pada 2018, negara menandatangani Perjanjian Paris tentang perubahan iklim dan berikrar untuk mengurangkan pelepasan gas rumah hijau sebanyak 45 peratus menjelang 2030.
Bagaimanapun, kita masih belum lagi mencapai matlamat ini, malah pelepasan gas rumah hijau terus meningkat setiap tahun.
Penyumbang terbesar bagi pelepasan gas rumah hijau di Malaysia adalah sektor tenaga, pengangkutan dan agrikultur.
Dalam sektor tenaga, pengurangan pelepasan memerlukan satu anjakan kepada tenaga boleh diperbaharui dan pengurangan kebergantungan kepada bahan api fosil.
Dalam sektor pengangkutan, galakan kepada penggunaan pengangkutan awam dan kereta elektrik dapat membantu mengurangkan pelepasan karbon.
Dalam sektor agrikultur, langkah yang boleh diambil untuk mengurangkan pelepasan karbon adalah mengurangkan pembalakan dan menggalakkan penggunaan tanah secara lestari.
Bagi menangani masalah pengurangan pelepasan gas rumah hijau, pelbagai inisiatif diambil oleh pihak kerajaan, termasuklah Rangka Kerja Bandar Rendah Karbon dan Pelan Hala Tuju Tenaga Boleh Diperbaharui.
Rangka Kerja Bandar Rendah Karbon bertujuan menggalakkan pembangunan bandar lestari, manakala Pelan Hala Tuju Tenaga Boleh Diperbaharui menggariskan perancangan dalam mencapai sasaran penggunaan tenaga bersih dan boleh diperbaharui.
Pada tahun 2020, Malaysia melancarkan Pelan Pemulihan Ekonomi untuk menangani impak pandemik Covid-19, yang juga telah memberi kesan kepada sektor tenaga dan berjaya mengurangkan pelepasan gas rumah hijau.
Pelan ini termasuk pelaburan kepada projek tenaga boleh diperbaharu dan penukaran loji kuasa berasaskan bahan api fosil kepada tenaga boleh diperbaharui.
Dasar Tenaga Negara (DTN) dilancarkan tahun lepas, turut menggariskan pelbagai strategi dan pelan tindakan bagi memperkemas pelbagai dasar berkaitan tenaga negara sedia ada.
DTN merangkumi langkah pengoptimuman penggunaan tenaga sedia ada, penghasilan generasi tenaga kerja baharu berkemahiran hijau serta pelaksanaan infrastruktur penyahkarbonan menyeluruh dalam semua sektor.
Wujudkan peluang pekerjaan
Terdapat kerisauan tentang impak sosial dan ekonomi bagi peralihan kepada tenaga rendah karbon. Isu utama adalah kehilangan pekerjaan dalam sektor bahan api fosil dan ketidaktentuan dalam pembangunan infrastruktur jaringan grid. Oleh itu, kerajaan seharusnya mempertimbangkan satu strategi pembangunan tenaga rendah karbon yang menyeluruh dan seimbang dari aspek persekitaran, sosial dan ekonomi.
Di sebalik semua cabaran ini, perjalanan Malaysia ke arah tenaga rendah karbon tentunya membawa bersamanya peluang-peluang yang signifikan kepada negara. Salah satu daripadanya adalah penciptaan pekerjaan baharu dalam sektor tenaga boleh diperbaharui.
Kajian perbadanan Teknologi Hijau Malaysia mendapati, sektor tenaga boleh diperbaharui berpotensi mewujudkan lebih 200,000 pekerjaan menjelang 2030.
Peralihan kepada tenaga rendah karbon juga boleh menggalakkan keselamatan tenaga dan mengurangkan kebergantungan kepada bahan api fosil import.
Apabila Malaysia terus membangun dan berkembang, permintaan kepada tenaga akan terus meningkat.
Menurut Agensi Tenaga Antarabangsa (IEA) keperluan tenaga utama negara dijangka meningkat sebanyak 4.4 peratus setahun daripada tahun 2019 ke 2040.
Keperluan tenaga ini boleh dipenuhi dengan mempelbagaikan campuran tenaga dan menggalakkan tenaga boleh diperbaharui, sambil mengurangkan kebergantungan kepada bahan api fosil.
Tambahan pula, peralihan kepada tenaga rendah karbon boleh memberikan kesan positif kepada kesihatan awam serta alam sekitar.
Penggunaan bahan api fosil, menyumbang kepada pencemaran udara dan boleh menyebabkan masalah pernafasan serta masalah kesihatan yang lain.
Sebaliknya, tenaga boleh diperbaharui mempunyai sedikit atau tiada pelepasan dan boleh menyumbang kepada udara yang lebih bersih dan persekitaran lebih sihat.
Realitinya perjalanan Malaysia menuju ke arah tenaga rendah karbon adalah langkah penting ke arah menggalakkan pembangunan lestari dan mengurangkan pelepasan gas rumah hijau.
Walaupun melalui pelbagai cabaran, peralihan ini memberikan peluang yang besar kepada negara melalui penciptaan pekerjaan, keselamatan tenaga, kesihatan awam dan alam sekitar yang semakin baik.
Justeru, penting bagi kerajaan, membangunkan strategi pembangunan tenaga rendah karbon yang komprehensif dan mengimbangi aspek alam sekitar, sosial dan ekonomi demi masa depan yang mampan.
——
Penulis adalah Pengurus Tenaga Elektrik Berdaftar dan Pensyarah di Jabatan Kejuruteraan Elektrik, Elektronik dan Sistem, Fakulti Kejuruteraan dan Alam Bina, Universiti Kebangsaan Malaysia (UKM).
